کتاب بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری

بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری نوشته شده توسط سید امیر حسینی که توسط شرکت چاپ و نشر بین‌الملل به چاپ رسیده. این کتاب به بررسی تحولات سیاسی و اجتماعی این شهر در قرن اول هجری می‌پردازد. شهر بصره یکی از شهرهای جنوبی عراق که در سال 636 میلادی توسط خلیفه دوم تأسیس شد که باعث شد در دوره اولیه اسلام، بصره به عنوان مرکزی مهم برای تجارت و بازرگانی تبدیل شود.

برجستگی شهر بصره به دلیل بازارهای پررونقی بود که انواع کالاها را از سراسر جهان به فروش می‌رساند و از طرف دیگر، این شهر مرکز فعالیت‌های فرهنگی بسیاری بود و علما و شاعران مشهور بسیاری در این شهر زندگی می‌کردند، از جمله حسن بصری که یکی از شخصیت‌های برجسته در عرفان اولیه اسلام بود.

کتاب بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری

نویسنده کتاب بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری پس از بررسی وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران در عصر ساسانی، به چگونگی نحوه ساخت و روابط قبایل توجه کرده است و سپس به توصیف وضعیت شهر بصره در عصر خلفای راشدین می‌پردازد و درباره فتوحات و افراد مهم در دوران خلفا صحبت می‌کند.

ادامه کتاب بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری به حکومت خلفای اموی و زبیری و مروانی نیز پرداخته و در پایان، وضعیت علمی و فرهنگی را مورد بررسی قرار می‌دهد و نظر خود را درباره مکاتب علمی و شخصیت‌های علمی و فرهنگی برجسته شهر بیان می‌کند.

نویسنده این کتاب، مطالب را به 5 بخش تقسیم کرده است:

بخش اول به فتح عراق و تأسیس شهر بصره اختصاص دارد. در این بخش، در ابتدا به وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران در دوره ساسانی بررسی شده و سپس به توصیف فتوحات و تأسیس بصره پرداخته می‌شود.

بخش دوم، به ساختار اجتماعی و مذهبی شهر بصره اشاره شده و ساختارهای اجتماعی و روابط قبایل مهاجر به این شهر و همچنین روابط بین عرب و غیرعرب پرداخته می‌شود.

در بخش سوم، که مهمترین بخش کتاب بصره و نقش آن در تحولات قرن اول هجری است، به وضعیت سیاسی و نظامی این شهر پرداخته می‌شود. این بخش نیز به چهار فصل تقسیم می‌شود: در فصل اول،عصر خلفای راشدین بررسی می‌شود. در فصل دوم، عصر خلفای اموی پرداخته می‌شود. فصل سوم به وضعیت شهر بصره در عصر خلفای زبیری می‌پردازد و در فصل چهارم حکومت خلفای مروانی بررسی می‌شود که شامل پایان حکومت بنی‌امیه می‌شود.

بخش چهارم که درباره وضعیت علمی و فرهنگی بصره در قرن اول هجری است که خود به دو فصل تقسیم شده است. در فصل اول، مکاتب علمی مورد بحث قرار می‌گیرد و در فصل دوم، شخصیت‌های برجسته و مهم این شهر در قرن هجری پرداخته شده